Su kasidesi nedir?
Kaside; On beş beyitten az olmayan, bütün beyitlerin ikinci dizeleri en baştaki beyitle uyaklı bulunan ve çoğu kez büyükleri övmek için yazılan divan edebiyatı nazım biçimine denir.
Kasideler, tanrı, peygamber, dört halife ve zamanın büyüklerini övgü için yazılırlar.
Su Kasidesi; Mehmed bin Süleyman Fuzuli'nin eserlerinden biridir. Bir kasidedir.
Naat nedir?
Divan edebiyatında Peygamber hakkında yazılan kasidelere “naat” denir.
Tevhid yada münacat nedir?
Kasidelerin tanrıyı övgü için yazılanlarına “tevhid ya da münacaat” denir.
Su kasidesi'nin yazılış amacı
Su kasidesi Hz. Muhammed (s.a.v) övmek amacıyla yazmıştır.
Su kasidesi'nin özellikleri
1. Aruzun “fa'ilatün fa'ilatün fa'ilatün fa'ilün” kalıbıyla yazılmıştır.
2. 31 ve 32. beyit su Kasidesinin dua kısmını oluştururlar.
3. 31 ve 32. beyitte de Mahşer günü anlatılmaktadır.
4. Su kasidesi bir naat'tır.
5. Yazılan her beyit bir övgü içermektedir.
6. Bu şiir bir kaside olduğu için birimler arasında anlam ilişkisi vardır.
7. Kaside, iki mısradan meydana gelen nazım parçası beyitlerden oluşmaktadır.
8. Toplam 32 beyitten oluşur.
9. Kaside'deki her kelime aruz kalıbına uygun seslerden seçilmiştir.
İmge nedir?
Zihinde tasarlanan ve gerçekleşmesi özlenen şey'e “imge” denir. İmgeler şiirde bir hayal unsuru olarak bulunur.
Su kasidesindeki imgeler nelerdir?
1. Hz. Peygamberin su olarak düşünülmesi,
2. Gözün gönüldeki ateşleri söndürmeye çalışması,
3. Gözden akan suların renginin gökyüzüne aks etmesi,
4. Hz. Peygamber’in yüzü gibi bir gülün olması,
5. Suyun aşık olduğu için akması,
6. Hz. Peygamber’in inci olması su kasidesindeki imgeleri oluşturmaktadır.
Su kasidesinin tüm beyitleri ve türkçe açıklaması
Saçma ey göz eşkden gönlümdeki odlara su
Kim bu denlü dutuşan odlara kılmaz çare su
Türkçe açıklaması: Ey göz! Gönlümdeki (içimdeki) ateşlere göz yaşımdan su saçma ki, bu kadar (çok) tutuşan ateşlere su fayda vermez.
Ab-gundur günbed-i devvar rengi bilmezem
Ya muhit olmış gözümden günbed-i devvara su
Türkçe açıklaması: Şu dönen gök kubbenin rengi su rengi midir; yoksa gözümden akan sular, göz yaşları mı şu dönen gök kubbeyi kaplamıştır, bilemem…
Zevk-ı tiğundan aceb yoh olsa gönlüm çak çak
Kim mürur ilen bırağur rahneler divara su
Türkçe açıklaması: Senin kılıca benzeyen keskin bakışlarının zevkinden benim gönlüm parça parça olsa buna şaşılmaz. Nitekim akarsu da zamanla duvarda, yarlarda yarıklar meydana getirir.
Vehm ilen söyler dil-i mecruh peykanun sözin
İhtiyat ilen içer her kimde olsa yara su
Türkçe açıklaması: Yarası olanın suyu ihtiyatla içmesi gibi, benim yaralı gönlüm de senin ok temrenine, ok ucuna benzeyen kirpiklerinin sözünü korka korka söyler.
Suya virsün bağ-ban gül-zarı zahmet çekmesün
Bir gül açılmaz yüzün tek virse min gül-zara su
Türkçe açıklaması: Bahçıvan gül bahçesini sele versin (su ile mahvetsin), boşuna yorulmasın; çünkü bin gül bahçesine su verse de senin yüzün gibi bir gül açılmaz.
Ohşadabilmez gubarını muharrir hattuna
Hame tek bahmahdan inse gözlerine kara su
Türkçe açıklaması: Hattatın beyaz kağıda bakmaktan, kalem gibi, gözlerine kara su inse (kör olsa, kör oluncaya kadar uğraşsa yine de) gubari (yazı)sını, senin yüzündeki tüylere benzetemez.
Arızun yadıyla nem-nak olsa müjganum n’ola
Zayi olmaz gül temennasıyla virmek hara su
Türkçe açıklaması: Senin yanağının anılması sebebiyle kirpiklerim ıslansa ne olur, buna şaşılır mı? Zira gül elde etmek dileği ile dikene verilen su boşa gitmez.
Gam güni itme dil-i bimardan tigun diriğ
Hayrdur virmek karanu gicede bimara su
Türkçe açıklaması: Gamlı günümde hasta gönlümden kılıç gibi keskin olan bakışını esirgeme; zira karanlık gecede hastaya su vermek hayırlı bir iştir.
İste peykanın gönül hecrinde şevkum sakin it
Susuzam bir kez bu sahrada menüm-çün ara su
Türkçe açıklaması: Gönül ! Onun ok temrenine benzeyen kirpiklerini iste ve onun ayrılığında duyduğum hararetimi yatıştır, söndür. Susuzum bu defa da benim için su ara.
Men lebün müştakıyam zühhad kevser talibi
Nitekim meste mey içmek hoş gelür huş-yara su
Türkçe açıklaması: Nasıl sarhoşa şarap içmek, aklı başında olana da su içmek hoş geliyorsa, ben senin dudağını özlüyorum, sofular da…
Ravza-i kuyuna her dem durmayup eyler güzar
Aşık olmış galiba ol serv-i hoş-reftara su
Türkçe açıklaması: Su, her zaman senin Cennet misali mahallenin bahçesine doğru akar. Galiba o hoş yürüyüşlü, hoş salınışlı; serviyi andıran sevgiliye aşık olmuş.
Su yolın ol kuydan toprağ olup dutsam gerek
Çün rakibümdür dahı ol kuya koyman vara su
Türkçe açıklaması: Topraktan bir set olup su yolunu o mahalleden kesmeliyim, çünkü su benim rakibimdir, onu o yere bırakamam.
Dest-busı arzusıyla ger ölsem dostlar
Kuze eylen toprağum sunun anunla yara su
Türkçe açıklaması: Dostlarım ! Şayet onun elini öpme arzusuyla ölürsem, öldükten sonra toprağımı testi yapın ve onunla sevgiliye su sunun.
Serv ser-keşlük kılur kumri niyazından meger
Damenin duta ayağına düşe yalvara su
Türkçe açıklaması: Servi kumrunun yalvarmasından dolayı dikbaşlılık ediyor. Onu ancak suyun eteğini tutup ayağına düşmesi (yalvarıp aracı olması bu dikbaşlılığından) kurtarabilir.
İçmek ister bülbülün kanın meger bir reng ile
Gül budağınun mizacına gire kurtara su
Türkçe açıklaması: Gül fidanı bir hile ile (meşhur gül ve bülbül efsanesindeki gibi yine) bülbülün kanını içmek istiyor; bunu engelleyebilmek için suyun gül dallarının damarlarına girerek gül ağacının mizacını değiştirmesi gerekir.
Tıynet-i pakini ruşen kılmış ehl-i aleme
İktida kılmış tarik-i Ahmed-i Muhtar’a su
Türkçe açıklaması: Su Hz. Muhammed’in (s.a.v) yoluna uymuş (ve bu hali ile) dünya halkına temiz yaratılışını açıkça göstermiştir.
Seyyid-i nev-i beşer derya-ı dürr-i ıstıfa
Kim sepüpdür mucizatı ateş-i eşrara su
Türkçe açıklaması: İnsanların efendisi, seçme inci denizi (olan Hz. Muhammed’in s.a.v) mucizeleri kötülerin ateşine su serpmiştir.
Kılmağ içün taze gül-zarı nübüvvet revnakın
Mu’cizinden eylemiş izhar seng-i hara su
Türkçe açıklaması: Katı taş, Peygamberlik gül bahçesinin parlaklığını tazelemek için (ve onun) mucizesinden dolayı su meydana çıkarmıştır.
Mu’cizi bir bahr-ı bi-payan imiş alemde kim
Yetmiş andan min min ateş-hane-i küffara su
Türkçe açıklaması: Hz. Peygamberimiz’in mucizeleri dünyada uçsuz bucaksız bir deniz gibi imiş ki, ondan (o mucizelerden), ateşe tapan kafirlerin binlerce mabedine su ulaşmış ve onları söndürmüştür.
Hayret ilen barmağın dişler kim itse istima
Barmağından virdügin şiddet günü Ensar’a su
Türkçe açıklaması: Mihnet günü Ensar’a parmağından su verdiğini (bir mucize olarak parmağından su akıttığını) kim işitse hayret ile (şaşa kalarak) parmağını ısırır.
Dostı ger zehr-i mar içse olur ab-ı hayat
Hasmı su içse döner elbette zehr-i mara su
Türkçe açıklaması: Dostu yılan zehri içse (bu zehir onun dostu için) ab-ı hayat olur. Aksine düşmanı da su içse (o su, düşmanına) elbette yılan zehrine döner.
Eylemiş her katreden min bahr-ı rahmet mevc-hiz
El sunup urgaç vuzu içün gül-i ruhsara su
Türkçe açıklaması: Abdest (almak) için el uzatıp gül (gibi olan) yanaklarına su vurunca (sıçrayan) her bir su damlasından binlerce rahmet denizi dalgalanmıştır.
Hak-i payine yetem dir ömrlerdür muttasıl
Başını daşdan daşa urup gezer avare su
Türkçe açıklaması: Su ayağının toprağına ulaşayım diye başını taştan taşa vurarak ömürler boyu, durmaksızın başıboş gezer.
Zerre zerre hak-i dergahına ister sala nur
Dönmez ol dergahdan ger olsa pare pare su
Türkçe açıklaması: Su, onun eşiğinin toprağına zerrecikler halinde ışık salmak (orayı aydınlatmak) ister. Eğer parça parça da olsa o eşikten dönmez.
Zikr-i na’tün virdini derman bilür ehl-i hata
Eyle kim def-i humar içün içer mey-hara su
Türkçe açıklaması: Sarhoşlar içkiden sonra gelen bat adrysını gidermek için nasıl su içerlerse, günahkarlar da senin na’tının zikrini dillerinde tekrarlamayı (dertlerine) derman bilirler.
Ya Habiballah ya Hayre’l beşer müştakunam
Eyle kim leb-teşneler yanup diler hemvara su
Türkçe açıklaması: Ey Allah'ın sevgilisi! Ey insanların en hayırlısı! Susamışların (susuzluktan dudağı kurumuşların) yanıp daima su diledikleri gibi (ben de) seni özlüyorum.
Sensen ol bahr-ı keramet kim şeb-i Mi'rac’da
Şebnem-i feyzün yetürmiş sabit ü seyyara su
Türkçe açıklaması: Sen o keramet denizisin ki mi'rac gecesinde feyzinin çiyleri sabit yıldızlara ve gezegenlere su ulaştırmış.
Çeşme-i hurşidden her dem zülal-i feyz iner
Hacet olsa merkadün tecdid iden mimara su
Türkçe açıklaması: Kabrini yenileyen (tamir eden) mimara su lazım olsa, güneş çeşmesinden her an bol bol saf, tatlı ve güzel su iner.
Bim-i duzah nar-ı gam salmış dil-i suzanuma
Var ümidüm ebr-i ihsanun sepe ol nara su
Türkçe açıklaması: Cehennem korkusu, yanık gönlüme gam ateşi salmış, (ama) o ateşe, senin ihsan bulutunun su serpeceğinden ümitliyim.
Yümn-i na’tünden güher olmış Fuzuli sözleri
Ebr-i nisandan dönen tek lü’lü şeh-vara su
Türkçe açıklaması: Seni övmenin bereketinden dolayı Fuzuli’nin (alelade) sözleri, nisan bulutundan düşüp iri inciye dönen su (damlası) gibi birer inci olmuştur.
Hab-ı gafletden olan bidar olanda ruz-ı haşr
Eşk-i hasretden tökende dide-i bidara su
Türkçe açıklaması: Kıyamet günü olduğu zaman, gaflet uykusundan uyanan düşkün (yahut aşık) göz, (sana duyduğu) hasretten su (gözyaşı) döktüğü zaman,
Umduğum oldur ki ruz-ı haşr mahrum olmayam
Çeşm-i vaslun vire men teşne-i didara su
Türkçe açıklaması: O mahşer günü, güzel yüzüne susamış olan bana vuslat çeşmenin su vereceğini, beni mahrum bırakmayacağını ummaktayım.