Plüton

Güneş Sistemi'ndeki cüce gezegenlerden biridir. 2006 yılında alınan bir kararla gezegen sınıfından çıkarılıp cüce gezegen olarak tanımlandı ve Güneş Sistemindeki gezegen sayısı sekize düştü. Diğerleri arasında güneşten en uzak olanıdır. 1930 yılında keşfedilmiştir. Büyüklük bakımından Merkür'den sonra gelir. Güneşin çevresinde 248,4 yılda döner. Dönüş hızı saniyede 4,8 km.'dir. Güneşe en yakın olduğu yer 4.500 km., en uzak olduğu yer 7.400 milyon km.'dir. Üzerinde hayat yoktur.

Diğer gezegenler gibi, güneşten aldığı ışıkları geri yansıtır. En hassas teleskoplarla dahi ancak sönük olarak gözlenebilir. 1930 senesinde Amerikan astronomu Clyde W. Tombaugh tarafından keşfedilmiştir. Hakkında bilinenler azdır. atmosfer uyduları ve güçlü teleskoplarla gözlenebilir.Sahaların çok genişlemesine rağmen son derece uzakta bulunduğu için ancak bir nokta büyüklüğünde gözükmektedir. Çok uzakta bulunduğu için boyutları hakkında verilen ölçüler faraziyeye dayanır. Bu faraziyelere göre çapı en az ay ve en fazla yer çapının yarısı kadardır.

Yoğunluğu 5.55 g/cm 3 gibi oldukça fazla bir miktara ulaşmaktadır. Güneşten milyarlarca kilometre uzakta olduğu için, yüzey ısısının çok düşük olduğu tahmin edilmektedir. Bu tahmine göre Plüton donmuş bir buz küresinden başka bir şey değildir. Plütonun her geçen sene biraz daha parlaklığı artmaktadır. Bunun sebebi yörüngesinde güneşe gittikçe yaklaşmasıdır. Plütonun güneş etrafındaki bir turu 248 sene sürer. Kendi etrafındaki dönüşü ise 6.3867 gündür.

1800 lü yıllarda Neptün, Uranüs’ün yörüngesindeki hareketlerin düzensizliği sayesinde bulunmuştur. Fakat daha sonraki yıllarda, Neptün’ün varlığının Uranüs’ün hareketlerindeki düzensizliği açıklamadığı ve Neptün’ün de kendi hareketlerinin düzensizlikler gösterdiği anlaşılınca Neptün’ün ötesinde de bir gezegen olduğu tahmin edildi. Bu tahminden sonra araştırmalara girişildi. Sonuçta 15 yıllık bir çalışmayla, Clyde Tombaugh 1930 yılında Plüton’u keşfetti.

Plüton Neptün’den daha sönük, Ay’dan bile daha küçük bir gök cismidir, parlaklığı 14.5 kadirdir ve ancak en büyük teleskoplarla gözlenebilir. Gelişmiş teleskoplar bile Plüton’u ayrıntılarıyla gözleyemezler. Plüton yapısal olarak kaya ve buzdan oluşur. Plüton’un Charon, Niks ve Hidra adlı 3 uydusu vardır. Garip olan, Plüton’un uydusu Charon, Plüton’dan daha büyüktür. Bu durum Plüton ve Charon’un bir “ikili sistem” olarak kabul edilmelerine yol açmıştır.

Plüton’un yörüngesi 17 derecelik bir eğime sahiptir. Ayrıca bu yörünge dış merkezliği büyük bir yörüngedir. Bu durum, Plüton’un Güneş’e uzaklığının 4 milyon km ile 7 milyon km arasında değişiklik göstermesine neden olur. Plüton Güneş etrafındaki dönüşünü 248 Dünya yılında tamamlar. Plüton çok ince bir atmosfere sahip olup, yüzey sıcaklığı -200 santigrat derece civarındadır.

Plütonun bir uydusu vardır. Charon ismi verilen bu uydu yaklaşık 1200 km çapında ve kütlesi Plüton’unkinden yaklaşık 10 kat azdır. Charon ve Plüton bir bakıma güneş sisteminin ikiz gezegeni kabul edilir. Charon’un Plüton etrafında dönüşü, Plüton’un kendi etrafında dönüşüne eşit olup 6.3867 gündür. Charon’un geç keşfedilmesinde dönüşlerdeki bu muntazam kilitlenmenin önemi büyüktür. Gerek Plüton ve gerekse Charon’un atmosferinde metan bulunduğu ve iç yapılarının dünyaya benzediği, yani merkezinde katı bir çekirdek bulunduğu tahmin edilmektedir.

Sözlükte “plüton” ne demek?

1. Güneş dizgesinde neptün'den daha uzakta bulunan, 1930 yılında bulunmuş olan küçük bir gezegen.

Plüton kelimesinin ingilizcesi

[pluton] n. type of volcanic rock formed deep below the surface of the Earth (Geology)
n. Pluto, ninth planet in the solar system
n. Pluto, ninth planet in the solar system
Köken: Yunanca