Sözlükte “ontoloji” ne demek?

1. Varlıkbilim.

Ontoloji kelimesinin ingilizcesi

n. ontology
Köken: Fransızca

Ontoloji nedir? (Felsefe)

Sözcük anlamı: Varlık öğretisi; Marks-öncesi ve çağdaş burjuva felsefesinde kendini varlık öğretisi sayan, varlığı varlık olarak (başka belirlenimleri göz önüne almadan) anlamaya çalışan bir akım. Bu felsefi akım nesnel-idealist, temaşacı bir karakter taşır.

Ontoloji’ nin temel düşüncesi, –«ilk felsefe» adını verdiği «metafiziğinde, var olanı, var olduğu ölçüde var olan» olarak araştırma görevini üstlenen- Aristoteles’ e kadar uzanır. Bu gelenek içinde, ortaçağ felsefesi olan Tornacılıkta ontoloji, tanrısal varlığın öğretisi ve bu varlığın ortaya koyduğu varlık biçimlerinin öğretisi olarak anlaşıldı. Ontoloji bu gelenek içinde, ortaçağ felsefesinden günümüze kadar uzaya gelmiştir.

Ontoloji, tutarlı, bütünsel bir felsefi sistem olarak, 17. yüzyılda Wolff tarafından geliştirildi. Wolff, o dönemdeki bilimsel bilgilerin içeriğiyle herhangi bir bağlamlık kurmada ontolojiyi salt kuramsal yollarla, soyut bir kategoriler sistemi olarak kurdu. 17. ve 18. yüzyılın İngiliz ve Fransız maddecileri, ampirizmin gelişmesinden yararlanarak, ontolojinin temellerini çürütmeye başladılar. Kant ve Hegel de, bu dogmatik ve içi boş öğretiye karşı çıktılar, daha yetkin, daha kusursuz bir ontolojinin geliştirilmesini istediler. Hegel mutlak idealist sisteminde, eski ontoloji diyalektikle, mantıkla ve bilgi teorisiyle aynı şey oldu çıktı; çünkü Hegel de varlık, varlığın gelişme yasaları ve varlığın öğrenilmesi, mutlak «ide» nin gelişim basamaklarından, dolayısıyla nesneleşmiş biçimlerinden başka bir şey değildi.

20. yüzyıl burjuva felsefesinde, egemen öznel-idealist akımlara bir tepki olarak eski ontoloji geleneğini sürdüren ve «eleştirisel ontoloji» diye de tanımlanan yeni-ontoloji ortaya çıktı. Bu akımın baş temsilcileri olan Hartmann ve Jacoby, varlığın felsefi öğretisini ampirik temellere dayandırmak, yani bilimsel bilgilerle bir uyum içine sokmak istediler. Her ne kadar bu yeni-ontoloji öznel-idealizmle tartışarak, bazı sorunların çözümünde belli ölçüde diyalektik maddeciliğin düşüncelerine dek yaklaşan bir dizi rasyonel çözüm getirdiyse de, tümüyle nesnel-idealizmin çerçevesi içinde kalmaktan kurtulamadı. Ontolojinin belirgin özelliği, felsefenin temel sorununa değinmeden geçmektir; çünkü belirsiz bir var olma kavramından hareket ettiği için, onu kısmen maddi bir var olma, ama genel olarak fikirsel, manevi bir var olma biçiminde kavramaktadır. Bu anlamda, yeni ontoloji aynı zamanda maddecilik ile idealizmi birleştirme deneyi de sayılabilir.

Bu nedenle, Marksçı-Leninci felsefede ontoloji kavramı, tam olarak belirlenebilir bir anlamdan yoksundur. Bazen, koşullu ve açık-seçik olmayan bir şekilde, varlığın maddeci kavranışını dile getirmek için kullanılır.