Deniz nedir?

Dünyanın dörtte üçünü kaplayan su tabakasıdır. Kıtalar arasındaki uçsuz bucaksız denizlere «okyanus» denir.

«Deniz» diye adlandırdığımız su kitleleri ise, okyanusların kollarından ibarettir. Denizler, kuzey yarımküresinin % 60'ını, güney yarımküresinin de % 81 'ini kaplar. Yeryüzünün % 70,8'i denizlerle kaplıdır. Denizlerin nasıl meydana geldiği, deniz yataklarının nasıl olup da suyla dolduğu bu konu üzerinde çalışırken aklımıza gelen soruların başında yer alır.

Denizlerin oluşu, bundan milyarlarca yıl öncesine rastlar. Yer kabuğu soğurken, yüzlerce milyon yıl boyunca atmosfere durmadan su buharı yükselmiştir.Yanardağlarda yapılan incelemelerle durumun bugün de aynı şekilde olduğu, yanardağlardan su buharı yükseldiği tespit edilmiştir. İşte milyonlarca yıl boyunca atmosfere yükselen su buharı, değişen hava şartlarıyla yoğunlaşarak yağmur halinde yeniden yeryüzüne dökülmüş, denizleri meydana getirmiştir.

Aynı soğuma ayda da olduğu halde orada deniz olmamasının sebebi, Ay'ın yerçekiminin az olması ve buhar tabakasını çevresinde tutamamasıdır. Deniz deyince aklımıza gelen bir başka soru da deniz suyunun neden tuzlu olduğudur. Şüphesiz ki, denizler meydana geldikleri sırada tuzlu değildi. Bu tuzluluk 2.000.000.000 sene boyunca yer kabuğundaki volkanik kayaların erimesiyle meydana gelmiştir.

Bu kayalardaki maddelerden suda eriyenler deniz suyunda kalarak, suyu tuzlandırmış, suda erimeyenler de deniz diplerine inerek çökel kayaları meydana getirmiştir. Bugün suyu en tuzlu deniz Kızıldeniz'dir. Tuzluluk oranı şöyledir: Okyanuslar (ortalama), % 035, Akdeniz, % 38 – 39, Kuzey denizi, % 35, Karadeniz, %018, Baltık denizi, % 8'dir. Denizlere tuzluluğunu veren maddelerin arasında ne çok, bildiğimiz tuz bulunur.

Ancak başka maddeler de vardır. Deniz suyundaki başlıca maddeler ve oranlar şöyledir: Tuz, % 78'3, Mağnezyum klorür, % 9,4, mağnezyum sülfat % 6,4, kalsiyum sülfat, % 3,9, potasyum klorür, % 1,7. Bunların dışında % 0,21 oranında başka maddeler de vardır. Bugün yerkabuğunda denizlerin doldurduğu çukurların meydana gelişi, yerkabuğunun jeolojik yapısıyla ilgilidir. Yerkabuğu 80/ km. kalınlığındadır ve bir sıvı özelliğinde olan yer çekirdeğinin üzerinde yüzer durumdadır.

Kabuğu meydana getiren granit ve bazalt kayalarının ağırlığı aynı değildir. Bazalt, granitten çok daha ağırdır. İşte bu fark yüzünden bu iki cins kayanın bulunduğu yerler aynı yüzeyde olmamış, bazalt kayalar yer çekirdeğine daha fazla gömülerek büyük çukurlar halindeki deniz yataklarını meydana getirmiştir.

Denizlerin derinliği yeryüzünün çeşitli yerlerinde büyük değişiklikler gösterir. Genel olarak en derin yerler okyanuslardadır. Bugün, denizlerin bilinen en derin yeri Büyük Okyanus'taki Mariana çukurudur. 11.521 metre derinliğindedir. Atlas Okyanusumun en derin yeri 8.750 metre, Hint Okyanusu'nun en derin yeri ise 7.000 metredir.

Türkiye'nin denizlerinden Karadeniz'in en derin yeri 2.320, Akdeniz'in 4.404, Ege denizinin 2.200, Marmara denizinin de 1.300 metredir. Bugüne kadar denizlerde, özel araçlarla en fazla 1960'ta 10.910 metreye kadar inilmiştir. İnenler Jecques Piccard'la Bon Walsh'dir. İnilen nokta da Büyük Okyanus'daki Mariana çukurudur.

Denizler yeryüzünün 350.000.000 km.2lik kısmını kaplar. Denizlerin genel hacmi 1.370.000.000 km.3'tür. Denizlerin ekonomik hayatımızdaki yeri son derece önemlidir. Bir defa deniz, içinde yaşayan hayvanlar sayesinde insanların en büyük besin kaynaklarından biridir. Balıkçılığı, inci, sünger avcılığı v.s.'yİ meslek edinenler için hayat sahası denizdir.

Bunların dışında deniz ulaştırma işlerinde, kara ulaştırmasıyla kıyaslanamayacak kadar önemli bir rol oynar. Denizlerde hem bitki, hem hayvan yaşar. Bitkiler 400 metreden daha derinde yaşayamaz. Denizde yaşayan hayvanların boyları ise çok değişiktir. Ancak mikroskopla görülebilen hayvanlara karşılık, balina gibi, boyları 25 – 30 metreyi bulanları da vardır.

Türkiye'de hangi denizler bulunmaktadır ?

1. Marmara Denizi

2. Karadeniz

3. Ege Denizi

4. Akdeniz

Denizler kaç türe ayrılmaktadır ?

Denizler okyanuslarla bağlantılarına göre ikiye ayrılmaktadır.

Kenar Deniz: Okyanus kıyılarında, okyanuslardan adalarla ayrılan denizlere denir. Kenar denizlere örnek verecek olursak; Japon Denizi, Çin Denizi (Sarı Deniz), Umman Denizi, Kuzey Buz Denizi, Antiler, Tasman Denizi, Mercan Denizi, Bering Denizi, Karayip Denizi

İç Deniz: Okyanuslara boğazlar aracılığıyla bağlanan kara içlerine sokulmuş denizlere denir. İç denizlere örnek verecek olursak; Akdeniz, Kızıldeniz, batlık Denizi, Karadeniz, Marmara Denizi, Azak Denizi

Deniz suyunun sıcaklığı hangi durumlarda değişmektedir ?

Deniz suyu sıcaklığının yatay dağılışı enleme, akıntılara, mevsime, yoğunluğa (tuzluluğa) buzullarla bağlı olarak değişmektedir.

Tuzluluk oranı nedir ?

Bir litre deniz suyunda erimiş halde bulunan madensel tuzların gram olarak ağırlığına tuzluluk oranı denir.

Denizlerin ve okyanus sularının tuzluluk oranları nedir ?

Denizlerin ve okyanus sularının tuzluluk oranları okyanuslarda %33,5 – %37,5 arasında, denizlerde %1,5 – %65 arasında değişir.

Deniz suyunun tuzluluk oranını değiştiren etkenler nelerdir ?

1. Buharlaşma

2. Yağış Miktarı

3. Akarsu Sayısı ve Akım Miktarı

4. Buzul Oluşumu

Ölü deniz nedir ?

Ölü deniz merak uyduran ismi nedeniyle oldukça merak edilmektedir. Peki nedir bu ölü deniz; Fırtınadan sonra tamamıyla sakin duruma gelmiş, dalgasız, açık denizden etkilenmeyen deniz olarak tanımlanabilmektedir. Ölü Deniz Dünya’nın en tuzlu suyudur ve bir okyanus suyundan 5-6 kat fazla tuz içerir. Tuz oranı %23-25 kadardır.

Dünya'nın en büyük denizi hangisidir ?

Dünya'nın en büyük denizi atlas Okyanusu'na bağlı olan 2.5 milyon km² bir alan kaplayan Akdeniz'dir.

Denizlerin insan hayatındaki yeri ve önemi nedir ?

Denizlerin insan hayatında ki yeri ve önemi çok büyüktür. Denizler yük ve yolcu taşımacılığı amacıyla kullanılabilmektedirler. Denizler turizm'in oluşmasındada büyük pay sahibidirler. Aynı zamanda denizlerde yaşayan canlılardan insanlar yararlanmaktadır.

Deniz kelimesinin cümle içerisinde kullanımı

“Denizler aldı seni benden şimdi artık yalnızım.”

Sözlükte deniz ne anlama gelmektedir ?

1. Yer kabuğunun çukur bölümlerini kaplayan, birbiriyle bağlantılı, tuzlu su kütlesi.

2. Bu su kütlesinin belirli bir parçası.

3. Aydaki düzlükler.

4. Geniş alan.

5. Çokluk, yoğunluk.

6. Bir isim.