CFC nedir?
Kloroflorokarbon (CFC), karbon, flüor, klor ve hidrojenden oluşan organik bileşiklerin ortak adıdır. Halojenleştirilmiş hidrokarbonlar olan bu maddeler, özellikle de trikloroflüorometan (CFC-11 ya da F-ll) ve diklorodiflüorometan (CFC-12 ya da F-12) aerosol spreylerde, soğutucularda, çözücülerde ve köpük üfleyici maddelerde geniş ölçüde kullanılmıştır.
Bu kullanım yaygınlığı söz konusu maddelerin zehirli ve yanıcı olmamalarından ve sıvı halden gaz haline (ve tersine) kolayca dönüştürülebilmelerine dayanır.
Ticaret ve sanayi açısından ne kadar değerli olsalar da, CFC’ler önemli çevre sorunları yaratmıştır. 1970’lerde çeşitli bilim adamlarının yaptıkları incelemeler sonucunda, atmosfere salınan CFC’lerin stratosferde biriktiği ve buradaki ozon katmanı üzerinde yıkıcı bir etki yarattığı anlaşılmıştır.
CFC kullanım alanları nelerdir?
Kloroflorokarbonlar (CFC): Soğutucular, araba klimaları, köpük ürünleri, yalıtım maddeleri, mikroçipler ve diğer elektronik aletleri temizlemek için çözücü, steril gaz karışımlarında bir bileşim maddesi, sprey kutularında ileri doğru itici gibi pekçok değişik ürün yelpazesinde,
Halonlar: Yangın söndürücülerde,
Metil Kloroform: Endüstriyel çözücü olarak metal ve elektronik kısımları temizlemekte,
Karbon Tetraklorür: Endüstriyel çözücü, tarımsal dezenfektan, böcek öldürücü ilaçlar ile petrokimyasal inceleştirme de dahil pekçok diğer endüstriyel süreçlerde ve Doğu Avrupa'da hala kuru temizlemede,
Hidrobromoflorokarbonlar (HBFC): İlaç hammadde üretiminde,
Hidrokloroflorokarbonlar (HCFC): Ticari ve endüstriyel buzdolapları, klimalar, ısı pompaları, aerosol spreyler ve bazı köpük ürünlerinde,
Metilbromür: Örtü altı sebze ve süs bitkileri üretiminde, hastalık, zararlı ve yabancı otların mücadelesinde, depolanmış ürünlerin fumigasyonunda, karantina amacıyla tarımsal ürünlerin ihraç ithalatında ve taşıma araçlarının (tır, kamyon, gemi, tren vb.) steril edilmesi işleminde, kullanılmaktadır.
Peki, CFC’ye karşı bir seçenek var mı?
Kloroflorokarbonun bileşenlerinde değişiklik yapılsa bile ozon tabakasına zarar verme potansiyelini taşımayı sürdürüyor. Bir alternatifi, hidrojen, karbon, flor ve klor atomları içeren hidroklorofloroklorokarbon. Bu bileşikteki hidrojen atomları troposferdeki kimyasal maddelerle klor atomlarını yeniden tepkime yapar duruma getiriyor. Bu sayede klor atomlarının stratosfere ulaşmasında ciddi bir düşüş sağlanıyor.
Şimdilik alternatif olarak görülen bu bileşiklerin 2020’den itibaren de klor içermeyen hidroflorokarbonlarla değiştirilmesi planlanıyor. Bu bileşikler de hidrojen, flor ve karbon içeren organik bileşikler. Bu bileşiklerin CFC’ye karşı iyi bir seçenek olduğu düşünülüyor; klor içermediklerinden ozon tabakası için bir tehlike oluşturmuyorlar.